İlk Reform Belgesi

Osmanlı'da ilk reform belgesi bir Müslüman devlet adamı ile bir Hristiyan subay arasında geçen konuşmaların tutanağının tutulduğu bir belgedir. 1718 yılında yazıldığı varsayılır.

Belge de Osmanlı devletini kurtarmak için yapılması gereken reformun ne olması gerektiği tartışılmaktadır.

İlk Reform Belgesinin Özelliği

 #  Bu belgede  yapılması gereken reformların sadece Askeri alanda değil Kültürel ve Ekonomik alanda da neler yapılması gerektiği yazmaktadır.

 #  Bu belge Osmanlı padişahının kendi isteği doğrultusunda değil de bürokrat olmayan 2 kişinin tartışması sonucu oluşturulan belgedir.

 #  Padişah tarafından okunması ile onu etkilemeyi başarmıştır.

 #  Osmanlı modernleşmesi için Avrupalı bir yardımın olduğu görülmektedir.

Belgede;

Temsil edilen Müslüman şahıs;

Osmanlı rejiminin ve islam şeriatının üstünlüğünü anlatan konuşmalar yapmaktadır.

Temsil edilen Hıristiyan Subay;

Avrupa dünyasında gelişen yeniliklerin alınması gerektiğini ifade etmektedir.

Peki bu şahısların kim olduğu biliniyor mu?

Kesin olmamakla beraber Müslüman olan kişi İbrahim MÜTEFERRİKA, Hristiyan olan kişi ise Deroceeford dur.

Deroceeford Fransa'da Protestanlığın yasaklanması sonucu 1717 yılında İstanbul'a gelmiş olan Hugnoların başında bulunan şahıstır.

Deroceeford Fransa'dan kaçan Hugnolar Eflak ve Boğdan tarafına yerleşmesi için bab-ı aliye müracaatda bulunmuştur. Karşılığında ise Osmanlı devletine şu teklifi sunmuştur.

Osmanlı'nın çöküşünün tek sebebi askeri sorunlar değil mali sorunlarında etkili olduğunu ifade eder. Bu mali sıkıntının nedeni olarakta Avrupa ile yapılan ticareti örnek gösterir. Bu durumu şu şekilde izah eder; Avrupalılar Osmanlı'daki hammaddeyi çok ucuza alıyorlar ve işleyip tekrar Osmanlı'ya pahalıya satıyorlar der.

Deroceeford aynı zamanda sorunun kaynağını belirtmekle yetinmez çözümünü de hammadde işleyecek sanayi kurulması ile kalkınma gerçekleşeceğine belirtir.

Bu tasarı Osmanlı tarafından ciddiye alınır ve Osmanlı'daki dokuma sanayi geliştirmek için adımlar atılır. Hatta daha da ileri gidilerek dönemin sadrazamınca Kapitülasyonların kaldırılması için girişimlerde bulunur. Deroceeford da sadrazamın bu fikrini destekler.

Kapitülasyonların kaldırılması meselesi divanda müzakere edilmeye karar kılınmıştır. Bunu haber alan Fransız hükümeti elçisine bu durumu derhal engellemesi için emir vermiştir.

Fransız elçisi de divan üyelerine dolgun miktarda rüşvet verir ve böylece kapitülasyon kaldırılma meselesi divanda kabul görmez. Aynı zaman da Deroceeford'un Osmanlı'ya sunduğu tasarı da red edilerek Deroceeford'dan Osmanlı topraklardan çıkması emredilir.

Böylece rüşvet alarak devletinin menfaatlerini satan divan üyeleri tarihimizde kara bir leke olarak yer alır.