I. Abdülhamit özi kalesinin Rusların eline geçtiğini bildiren havadis kâğıdını okurken duyduğu derin acıdan ölünce, tahta III. Selim geçti (28 mart 1789).

Yeni padişah, Cihangirlik hülyalariyle terbiye edilmek istenmiş, fakat imparatorluğun içinde yüzdüğü olaylar onu realist yapmıştı. Babasının ölümünden sonra, I. Abdülhamit’in padişahlığı sırasında geçirmek zorunda kaldığı kafes hayatında edebiyat, müzik ve tarih, merakını çeken başlıca konular oldu. Bu itibarladır ki, III. Selim tahta çıktığı vakit, olgun bir insan ve imparatorluğu için çalışmak istiyen bir padişahtı. Padişahlık programı, dimağında iki problem halinde gelişmiş bulunuyordu: imparatorluğun varlığını korumak, imparatorluğun kurullarım yeni temellere dayandırarak yeni bir düzen yaratmak.

Osmanlı imparatorluğunda da halk, saadetini ve sefaletini padişahın karakteri ve düşünceleriyle ilgili görmeğe alışmıştı. III. Selim, daha padişah olmadan önce, halk arasında büyük şöhret kazanmıştı. Bu şöhret, daha ziyade efsaneleri andırır bilgiye dayanmakta idi. Gûya Selim eşref saatte dünyaya gelmiş, altında doğduğu burç Hazret-i Ali’nin burcu imiş Padişah olunca yıllardan beri imparatorluğun başına çökmekte olan felâketler serisi son bulacak, yeni bir fetihler devri başlıyacak, halk, Kanunî Sultan Süleyman devrinin adaletini görecekti. Devletin ileri gelenlerinden çoğu da Selim’in padişahlığını sabırsızlıkla bekliyordu. Bunlar, I. Abdülhamit’i ihtiyar, iradesiz buluyorlar ve Selim gibi genç, ateşli, yeni düzen için düşünceleri olan bir şehzadeye bütün ümitlerini bağlamakta tereddüt göstermiyorlardı. İşte bu sebepledir ki III. Selim’ün tahta çıkışı, imparatorluğun bir başından öbür başına sevinçle karşılandı ve geleceğe ait büyük ümitler doğdu. Fakat III. Selim’ün, kendisinden beklenenleri gerçekleştirmesi çok güç şartlar içinde çalışarak hesapsız engelleri ortadan kaldırmasiyle mümkündü. Bu engellerin başında, Osmanlı topraklarını paylaşmak amaciyla Rusya ile Avusturya’nın Bâbıâlı’ye karşı yapmakta oldukları harp geliyordu.